Prawo regulujące psychoterapię

Pismo do Prezesa NFZ wystosowane przez Polską Radę Psychoterapii z dn. 24.09.2009

Polska Rada Psychoterapii
ul. Łowicka 54/8, 02-531 Warszawa
Tel. 022-644 76 80, 0691 945 649, tel./fax: 022-644 76 81
www.psychoterapiawpolsce.pl

                                                                      Warszawa, dnia 24.09.2009 r.

                                                                      Pan
                                                                      Dr Jacek Paszkiewicz
                                                                      Prezes
                                                                      Narodowego Funduszu Zdrowia

Szanowny Panie Prezesie,

W imieniu organizacji szkolących i /lub certyfikujących psychoterapeutów w Polsce zrzeszonych w Polskiej Radzie Psychoterapii zwracamy się do Pana z wnioskiem w niezwykle istotnej sprawie.

Po zapoznaniu się z projektem Zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia „w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień”, przygotowywanym na podstawie art. 102 ust. 5 pkt 21 i 25 oraz art. 146 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t. j. w Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 ze zm.) stwierdzamy, iż projekt z racji przyjętej techniki legislacyjnej wychodzi częściowo poza podstawę prawną jego wydania i może skutkować dyskryminacją poważnej części środowiska psychoterapeutów, polegającą na odebraniu im prawa wykonywania zadań finansowanych ze środków publicznych.

Przedmiotowy projekt zawiera w swej części definicyjnej (§ 2) definicje legalne pojęć „psychoterapeuta” i „osoba w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu psychoterapeuty”, co skutkuje stanem, w którym udzielanie świadczeń przez osoby spełniające warunki określone w owych definicjach może być uznawane za warunek finansowania świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych.

Obydwa wskazane pojęcia zostały już jednak zdefiniowane w akcie prawnym wyższego rzędu – mianowicie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz. U. Nr 140, poz. 1146 – załącznik nr 6). Definicje te różnią się istotnie od umieszczonych w projekcie omawianego zarządzenia. Na gruncie rozporządzenia psychoterapeutą jest bowiem każda osoba posiadająca stosowne wykształcenie i prowadząca działalność w tej dziedzinie, zaś osobą w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu psychoterapeuty każda osoba z odpowiednim wykształceniem szkolona przez jakikolwiek podmiot. Tymczasem omawiany projekt zarządzenia wzbogaca te definicje o wskazanie, iż osobami takimi są w szczególności psychoterapeuci posiadający certyfikat Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego lub Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (§ 2 pkt 27 projektu) i osoby szkolone, które ukończyły drugi rok szkolenia objętego nadzorem jednego z tych dwóch stowarzyszeń (§ 2 pkt 18 projektu). Takie definicje muszą budzić uzasadnione wątpliwości.

W projekcie zarządzenia Prezesa NFZ przyjęto również definicję superwizora (pkt 33) zawężoną tylko do osób z dwóch wymienionych już towarzystw.

Z czysto legislacyjnego punktu widzenia, samo definiowanie w omawianym zarządzeniu pojęć „psychoterapeuta” i „osoba w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu psychoterapeuty” jest zbędne, a to wobec istnienia stosownych definicji w akcie prawnym wyższego rzędu – rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Nadto ustawa powołana w podstawie prawnej rozporządzenia pozwala wprawdzie Prezesowi Funduszu określać warunki wymagane od świadczeniodawców, ale nie daje to podstawy do określania kwalifikacji osób udzielających świadczeń – te bowiem, zgodnie z art. 31a i nast. tejże ustawy, określa minister w drodze rozporządzenia. Zasady Techniki Prawodawczej – stanowiące załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908), a więc wiążące przy redagowaniu zarządzeń Prezesa NFZ – jednoznacznie zakazują powtarzania w zarządzeniach definicji z aktów wyższego rzędu (§ 137 Zasad), a przy tym nie pozwalają umieszczać w zarządzeniu treści wykraczających poza granice podstawy prawnej jego wydania (§ 135 w zw. z § 134).

Definicje zawarte w omawianym projekcie obarczone są dodatkową wadą – ich konstrukcja sprzyja wadliwej interpretacji. Zgodnie z powołanym rozporządzeniem, psychoterapeutą jest każda osoba wykształcona i praktykująca. Jeśli w zarządzeniu uzupełni się to stwierdzenie o passus, iż chodzi także (choć nie wyłącznie - tak należy rozumień zwrot „w szczególności”) o osoby mające certyfikat jednego z dwóch podmiotów, to taki zapis nie ma normatywnego znaczenia. Jednakże z chwilą, gdy znajdzie się on w akcie prawnym stosowanym przez administrację publiczną, jego wykładnia ulegnie zmianie, polegającej na praktycznej eliminacji kwantyfikatora „w szczególności” i zastąpieniu go zwrotem „wyłącznie”. Podanie w zarządzeniu jednego tylko przykładowego desygnatu bardzo szerokiej definicji sugeruje bowiem wprost, iż osoba stosująca przepisy zarządzenia winna traktować owo dodatkowe wyliczenie jako wyłączne, nie zaś przykładowe.

Godzi się wskazać, iż do niedawna – dopóki definicja terminu „psychoterapeuta” nie istniała w porządku prawnym – Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia w swych zarządzeniach zawężał krąg podmiotów uznawany przez siebie za psychoterapeutów tylko do posiadaczy wzmiankowanych certyfikatów. W obecnym projekcie nie sposób więc nie dostrzec analogii do poprzedniej praktyki, a była to praktyka godząca w reguły wolnego rynku, w prawo ogółu podmiotów do realizacji zadań opłacanych ze środków publicznych, jakie przysługuje z mocy art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych – a przy tym nie mająca żadnego uzasadnienia w jakości świadczonych usług. Praktyka owa jest nieuzasadniona merytorycznie i sprzeczna z realną sytuacją, w której istnieje kilkanaście innych stowarzyszeń i ośrodków akademickich szkolących i certyfikujących psychoterapeutów według wysokich uznawanych w kraju i zagranicą standardów. Posiadanie certyfikatu stowarzyszenia wymienionego w zarządzeniu nie świadczy o wyższym poziomie przygotowania zawodowego w stosunku do osób nie posiadających takiego certyfikatu, a więc dotychczasowa praktyka dyskryminuje inne stowarzyszenia i innych psychoterapeutów bez uzasadnionej przyczyny. W związku z zarządzeniami Prezesa NFZ wielu psychoterapeutów straciło już pracę, a wielu pacjentów zostało pozbawionych możliwości korzystania z bezpłatnej psychoterapii w ramach służby zdrowia.

Środowisko psychoterapeutów i organizacji szkolących w psychoterapii od wielu lat zwraca uwagę na ten problem. Na spotkaniu z Prezesem Narodowego Funduszu Zdrowia w czerwcu 2008 roku otrzymaliśmy od Pana Prezesa zapewnienie, że możliwa jest zmiana zarządzenia. Wskazane wyżej rozporządzenie Ministra Zdrowia daje ku temu podstawę prawną.

Wnosimy zatem o zmianę projektu zarządzenia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień poprzez usunięcie z jego treści definicji pojęć „psychoterapeuta” i „osoba w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu psychoterapeuty”.

Z poważaniem

w imieniu organizacji zrzeszonych w Polskiej Radzie Psychoterapii

Anna Ostaszewska

Sekretarz PRP

Podpisane organizacje:
  1.Instytut Analizy Grupowej „Rasztów”
  2.Instytut Integralnej Terapii Gestalt – Stowarzyszenie Edukacji Człowieka Dorosłego
  3.Instytut Terapii Gestalt
  4.Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
  5.Koło Warszawskie Szkoły Europejskiej Psychoanalizy
  6.Polska Federacja Psychoterapii
  7.Polskie Stowarzyszenie Neurolingwistycznej Psychoterapii
  8.Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne
  9.Polskie Stowarzyszenie Psychoterapeutów i Trenerów Psychologii Procesu
10.Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt
11.Polskie Towarzystwo Psychoterapii Integratywnej
12.Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej
13.Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczo-Behawioralnej
14.Stowarzyszenie Psychologów Chrześcijańskich
15.Wielkopolskie Towarzystwo Terapii Systemowej
16.Krakowskie Koło Psychoanalizy Nowej Szkoły Lacanowskiej
17.Polskie Towarzystwo Psychologii Procesu

Powrót