Dramat jeża na szczotce, czyli jak nie pomylić psychoterapeuty z psychologiem

Każdy się może pomylić – rzekł jeż schodząc z ryżowej szczotki. Na pewno był mało usatysfakcjonowany a i może jego wrażliwe miejsca trochę zostały nadwątlone. Tak się możesz poczuć, gdy pomylisz psychoterapeutę z psychologiem albo psychiatrą. Jak to - wykrzyknie większość ludności - przecież to to samo!

Czyżby?Kto złamie nogę zwykle szuka pomocy u chirurga, nie u pielęgniarki. W aptece nie próbujemy kupić kiełbasy, a w spożywczym nie prosimy o lek na biegunkę.

Powiedzmy więc sobie jasno:kto z nerwicą, zaburzeniem psychicznym czy problemem osobistym idzie do psychologa ten sam sobie winien.

Brak wiedzy na temat, czym zajmuje się który specjalista z tytułem zaczynającym się na: psy...jest zatrważający. Mniej więcej co drugi mój pacjent rozpoczyna opowieść o sobie od słów: byłem z tym u takiej pani psycholog, ale mi nie pomogła.

Tak. Bo nie mogła pomóc. Bo psycholog nie ma kwalifikacji do psychoterapii, a w spożywczaku nie ma leku na biegunkę, co najwyżej artykuły mogące tę biegunkę wywołać. Każdy z nas jest sam odpowiedzialny za swoje zdrowie i jeśli nie poszuka potrzebnej informacji to on na tym ucierpi, nie zaś błędnie wybrany specjalista.

A teraz do rzeczy: dlaczego prawdziwy psychoterapeuta to nie psycholog.

Mity. Co jest prawdą a co fałszem, na temat psychoterapii i psychologii

Psychoterapia to specjalizacja albo usługa psychologiczna – Fałsz

Psychoterapia to odrębny, wolny zawód, oparty na innej dyscyplinie naukowej – psychoterapii - nabywany w toku specjalistycznego kształcenia, które rozpoczyna się po zakończeniu studiów wyższych, zwłaszcza w naukach humanistycznych czy społecznych.Psycholodzy nie mają przygotowania do prowadzenia psychoterapii, nawet jeśli im się tak wydaje.

Studia psychologiczne przygotowują do zawodu psychoterapeuty– Fałsz

Na studiach psychologicznych nawetprzedmioty, które ewentualnie mogłyby być zgodne z wymogami kształcenia psychoterapeuty, najczęściej są nauczane przez naukowców, a nie klinicystów, albo treściowo nie są związane z psychoterapią, więc są zazwyczaj bezużyteczne. Podczas kształceniu psychoterapeutycznego psychologów trzeba uczyć od zera, tak samo jak absolwentów innych studiów. Jako wieloletni nauczyciel psychoterapii i psycholog z wykształcenia stwierdzam też, że dodatkowo wielu z nich trzeba reedukować w zakresie fatalnych nawyków w kontaktach z ludźmi: używania żargonu psychologicznego, intelektualizacji, wymądrzania się, wywyższania oraz tendencji do pouczania.

Psycholog może zostać psychoterapeutą – Prawda

Tak jak inni absolwenci studiów wyższych, pod warunkiem, że będzie miał predyspozycje, dostanie się do szkoły psychoterapii i ukończy specjalistyczne wieloletnie (4-10 lat) kształcenie składające się z własnej psychoterapii, szkolenia praktycznego i teoretycznego, praktyki pod superwizją i stażu klinicznego. Podobnie psycholog może być lekarzem – jeśli tylko ukończy studia medyczne.

Psychoterapeuta po studiach psychologicznych jest lepszym psychoterapeutą niż po innych studiach – Fałsz

Badania przeprowadzone na ten temat w 2011 roku wykazały, że ani skutecznością ani kompetencjami psychoterapeutycznymi psychoterapeuci-psycholodzy nie różnią się od niepsychologów. Co więcej, istotną statystycznie różnicą było to, że po sesji z nie-psychologiem pacjenci czuli się silniejsi niż po sesji z psychologiem. Ten wynik jest spójny z innymi badaniami (amerykańskimi) prowadzonymi od wielu lat. Dlatego nie powinno być faworyzowania psychologów ani absolwentów innych studiów w dostępie do kształcenia w zawodzie psychoterapeuty.

Psychoterapeuta nie może prowadzić diagnozy psychologicznej – Prawda

Chyba że jest ukończy studia psychologiczne, nauczy się wykonywać testy i ewentualnie uzyska specjalistyczne uprawnienia do np. badania psychometrycznego kandydatów na operatorów suwnic.

Diagnoza psychologiczna powinna być podstawąpsychoterapii - Fałsz.

Są to dwa różne rodzaje diagnozy wykonywane przez specjalistów o odmiennych, niepokrywających się kompetencjach. Zwięźle:diagnoza psychologiczna jest nieprzydatna w psychoterapii i na odwrót. Wyjątkiem jest diagnoza neuropsychologiczna, gdzie neuropsycholog konsultuje pacjenta skierowanego przez psychoterapeutę, np. z powodu podejrzenia choroby neurologicznej.

Różnice w kształceniu zawodowym psychoterapeuty i psychologa

1. W szkoleniu psychoterapeutycznym ilość zajęć dedykowanych psychoterapii to minimum 1200-1400 godzin, w studiach psychologicznych: 0-130 godzin.

2. Aby się szkolić w psychoterapii trzeba mieć tytuł magistra lub lekarza, do studiów psychologicznych wymagana jest matura. Przyszły psychoterapeuta, aby rozpocząć szkolenie musi wykazać predyspozycje osobiste i osobowościowe, na psychologii się tego nie wymaga i można ją ukończyć mając poważne zaburzenia osobowości czy zaburzenia psychotyczne..

3. Psychoterapeuta po 4-10 latach szkolenia (zwykle po około 7) uzyskuje certyfikat psychoterapeuty, psycholog po 5 latach tytuł magistra psychologii.

4. W ramach szkolenia psychoterapeuta musi przejść własną psychoterapię 250-400 godzin, od psychologa nikt tego nie wymaga.

5. Podczas szkolenia w psychoterapii wymagany jest co najmniej 3 miesięczny staż kliniczny w placówce medycznej, gdzie spotyka się z pacjentami z różnymi zaburzeniami; ogromna większość absolwentów psychologii przez całe studia nie widziała na oczy ani jednego pacjenta psychiatrycznego, a jeżeli miała z nimi do czynienia to w ograniczonym zakresie podczas ćwiczeń lub praktyk letnich**

6. Adepci psychoterapii uczą się etyki zawodu psychoterapeuty, psycholodzy się tego nie uczą, tylko etyki zawodu psychologa.

7. Zarówno szkolący się w psychoterapii jak i studenci psychologii mają przedmiot „psychopatologia”, teorie osobowości i często - psychiatrię *.

8. Częścią kształcenia psychoterapeutycznego jest praktyka psychoterapeutyczna pod superwizją, licząca250 -1000 godzin. Studenci z oczywistych względów takowej nie mają, choć na nielicznych uczelniach czasami są dopuszczani do roli obserwatora lub wycinkowych form kontaktu z pacjentem w psychoterapii.

9. Superwizja psychoterapii*** - to forma kształcenia obligatoryjna w szkoleniu psychoterapeuty, studenci psychologii, skoro nie pracują z pacjentami, rzeczywistej superwizji mieć nie mogą.

10. Adepci psychoterapii mają około 600 lub więcej szkolenia praktycznego w strategiach, taktykach, metodach, technikach psychoterapii. Studenci psychologii mają zwykle 0-90 godzin zajęć z tzw. pomocy psychologicznej i treningów psychologicznych – bardzo elementarnych form, rzadko przydatnych dla psychoterapeuty*.

11. Szkolenie teoretyczne w szkołach psychoterapii wynosi około 600 godzin, na studiach psychologicznych 0-130 godzin*.

12. W kształceniu psychoterapeutów nauczycielami są doświadczeni praktycy psychoterapii i innych dziedzin: superwizorzy psychoterapii, nauczyciele psychoterapii, specjaliści z innych przedmiotów, np. lekarze psychiatrzy. Na studiach psychologicznych psychologii nauczycielami są nauczyciele akademiccy w większości mający niewiele wspólnego z praktyką psychoterapeutyczną. Oczekiwania studentów psychologii, by ich studia były bardziej praktyczne często kwitowane są przez kadrę uniwersytecką stwierdzeniem „uniwersytet to nie zawodówka”.

*na studiach psychologicznych nawet przedmioty, które ewentualnie mogłyby być zgodne z wymogami kształcenia psychoterapeuty, najczęściej są nauczane przez naukowców, a nie klinicystów, więc dla przyszłego psychoterapeuty są mało użyteczne. W programie kształcenia psychoterapeautów psychologów trzeba uczyć od zera, tak samo jak absolwentów innych studiów.

** studenci psychologii są kształceni w ramach specjalności (nie mylić ze specjalizacją, będącą kolejnymi studiami); mają do ich wyboru 3 lub więcej; np. psychologia transportu, poradnictwo zawodowe, psychologia wychowawcza, psychologia pracy, defektologia, psychologia zdrowia, psychologia sadowa i inne. Specjalność kliniczna, gdzie zdarzają się zajęcia w placówkach medycznych dotyczy niewielkiej części studentów. Więc w najlepszym razie 30% absolwentów psychologii ma jakikolwiek kontakt z pacjentem psychiatrycznym, bo np. zrobiła mu test inteligencji.

***superwizja w psychoterapii oznacza wspólne z psychoterapeutą analizowanie jego pracy z pacjentami. Jest praktykowana po to, by lepiej pomagał pacjentom.

Reasumując: psychoterapeuta to odrębny zawód, polegający na szeroko pojętym leczeniu zaburzeń i problemów psychicznych metodami psychoterapeutycznymi, wymagający około 7 letniego specjalistycznego szkolenia, które zaczyna się po zakończeniu studiów magisterskich, a psycholog to absolwent pięcioletnich studiów magisterskich, zaczynających się po maturze, przygotowany do prowadzenia diagnostyki, badań naukowych, doradztwa i prostych form pomocy ludziom zwanych pomocą psychologiczną.